مارک زاکربرگ گامی بلند به سوی اَبَرهوش مصنوعی برداشت
بر اساس یک سند سیاست‌گذاری که متا در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۵ منتشر کرد، سیستم‌های هوش مصنوعی این شرکت اکنون قادرند بدون نیاز به مداخله مستقیم مهندسان، عملکرد خود را ارتقا دهند. مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا، این دستاورد را «نقطه آغازی در مسیر دستیابی به اَبَرهوش مصنوعی» توصیف کرده است. اَبَرهوش مصنوعی به سیستم‌هایی اشاره دارد که از توانایی‌های شناختی انسان در تمامی زمینه‌ها پیشی می‌گیرند. اگرچه سرعت این خودبهبودی در حال حاضر کند است، بسیاری از کارشناسان هشدار می‌دهند که همین قابلیت می‌تواند به مرحله‌ای منجر شود که در آن کنترل و همسویی این سیستم‌ها با اهداف انسانی به چالشی بزرگ تبدیل شود.
تغییر استراتژی متا: از متن‌بازی تا محدودیت‌های امنیتی
متا که پیش‌تر با انتشار مدل‌هایی مانند Llama 2 به صورت متن‌باز، خود را از رقبایی مانند OpenAI و گوگل متمایز کرده بود، اکنون اعلام کرده که در مسیر توسعه اَبَرهوش مصنوعی، تنها بخشی از مدل‌های خود را به صورت عمومی منتشر خواهد کرد و قدرتمندترین نسخه‌ها را به دلایل ایمنی و امنیتی، محفوظ نگه می‌دارد. زاکربرگ توضیح داده است که این تصمیم برای جلوگیری از سوءاستفاده یا عواقب غیرقابل‌پیش‌بینی فناوری اتخاذ شده است. این رویکرد جدید، نشان‌دهنده فاصله گرفتن متا از سیاست «اشتراک‌گذاری آزاد» است که روزی از ویژگی‌های کلیدی این شرکت محسوب می‌شد.
پروژه «هیولا» و تلاش‌های متا برای ساخت اَبَرهوش مصنوعی
در ژوئن ۲۰۲۵، متا واحد جدیدی با نام Meta Superintelligence Labs تأسیس کرد تا توسعه نسل بعدی مدل‌های هوش مصنوعی را متمرکز سازد. یکی از پروژه‌های کلیدی این بخش، مدلی با نام رمز Behemoth (هیولا) است که انتشار آن بارها به دلیل نگرانی‌ها درباره قابلیت‌هایش به تعویق افتاده است. پیش‌بینی می‌شود که این مدل حداقل تا پاییز ۲۰۲۵ عرضه نشود. این تأخیرها از یک سو نشان‌دهنده رویکرد محتاطانه متا و از سوی دیگر، گواهی بر پیچیدگی‌های فنی و اخلاقی کار با سیستم‌های فوق‌پیشرفته هوش مصنوعی است.
رؤیای زاکربرگ: «اَبَرهوش شخصی برای همه»
زاکربرگ در سخنرانی‌های اخیر خود از چشم‌انداز «اَبَرهوش شخصی» سخن گفته است؛ سیستمی که از طریق دستگاه‌هایی مانند عینک‌های واقعیت افزوده، کاربران را در طول روز همراهی کند، محیط اطراف را ببیند و بشنود و در تصمیم‌گیری‌ها به آنها کمک کند. او این فناوری را ابزاری برای افزایش خلاقیت، بهبود ارتباطات و رشد فردی معرفی کرده است. اما برخی منتقدان، از جمله تحلیلگران وب‌سایت Vox، این ایده را سطحی و حتی «ناامیدکننده» خوانده‌اند. آنها استدلال می‌کنند که چنین محصولی صرفاً یک دستیار دیجیتال پیشرفته است و با تعریف علمی اَبَرهوش مصنوعی «superintelligence» فاصله زیادی دارد.
رقابت برای جذب استعدادها و انتقادها
برای تحقق این اهداف بلندپروازانه، متا وارد رقابتی شدید برای جذب برترین استعدادهای هوش مصنوعی شده است. این شرکت با پیشنهادهای مالی چشمگیر، چهره‌های سرشناسی مانند نَت فریدمن، الکساندر وانگ و دیگر پژوهشگران مطرح را به خدمت گرفته است. گزارش‌هایی حاکی از آن است که برخی از این پیشنهادها به صدها میلیون یا حتی میلیاردها دلار می‌رسند. هرچند این استراتژی، تیم تحقیقاتی متا را تقویت کرده، اما با واکنش منفی برخی رهبران حوزه هوش مصنوعی مانند دمیس هاسابیس (مدیرعامل DeepMind) مواجه شده است. هاسابیس معتقد است انگیزه اصلی محققان باید پیشرفت علمی و اخلاقی باشد، نه صرفاً پاداش‌های مالی کلان.
واکنش بازار و هشدارهای جامعه علمی
در حالی که سرمایه‌گذاران به تحولات اخیر متا واکنش مثبت نشان داده‌اند و گزارش‌های مالی سه‌ماهه دوم ۲۰۲۵ این شرکت از پیش‌بینی‌ها فراتر رفته، جامعه علمی همچنان نگرانی‌های خود را درباره تعریف مبهم «اَبَرهوش» و خطرات احتمالی سیستم‌های خودبه‌بهبودی‌یابنده ابراز می‌کند. برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون چارچوب‌های نظارتی و مدیریت مناسب، رقابت برای دستیابی به اَبَرهوش مصنوعی می‌تواند به بحران‌های امنیتی و اخلاقی جدی منجر شود.
