ورود هوش مصنوعی به ICUهای کشور!
در نشست تخصصی بررسی دستاوردهای حوزه سلامت و تجهیزات پزشکی، با حضور دکتر سرکار (رئیس مرکز توسعه راهبردی)، دکتر قانعی (دبیر ستاد زیستفناوری، سلامت و فناوریهای پزشکی)، دکتر لموکی (معاون حقوقی و امور مجلس) و جمعی از کارشناسان و خبرنگاران، تحولات نوین در حوزه سلامت مورد بحث قرار گرفت.
تحول در سلامت با هوش مصنوعی
دکتر سرکار با اشاره به پیشرفتهای چشمگیر ایران در زمینههایی مانند سلولهای بنیادی و خودکفایی دارویی، از نقش کلیدی هوش مصنوعی در آینده نظام سلامت سخن گفت. او تأکید کرد که همکاری نزدیک معاونت علمی و وزارت بهداشت، زمینهساز افزایش سرعت، دقت، کاهش هزینهها و ارتقای عدالت در دسترسی به خدمات درمانی خواهد بود.
کاربردهای هوش مصنوعی در تشخیص و مدیریت سلامت
او افزود: هوش مصنوعی میتواند بهعنوان دستیار تشخیصی در رادیولوژی، پاتولوژی و سایر حوزهها، دقت و سرعت را افزایش دهد. در مدیریت سلامت نیز با کاهش ریسکها و هزینهها، اثربخشی بالاتری خواهد داشت. دکتر سرکار با ذکر مثالی گفت: «در بخشهای ICU و CCU، معمولاً برای هر یک یا دو بیمار، یک پرستار متخصص نیاز است. این امر هزینههای بالایی را به همراه دارد. در بسیاری از مراکز درمانی، امکانات و تجهیزات وجود دارد اما به دلیل کمبود نیروی انسانی، تنها با نیمی از ظرفیت فعالیت میشود. اگر نظارت بر علائم حیاتی بیماران به هوش مصنوعی سپرده شود، میتوان با ۸ پرستار متخصص، مراقبت از ۸۰ بیمار را انجام داد. هوش مصنوعی حتی میتواند توصیههای درمانی ارائه دهد و در شرایط بحرانی، اقدامات مناسب را پیشنهاد کند.»
دکتر سرکار با ذکر مثالی گفت: «در بخشهای ICU و CCU، معمولاً برای هر یک یا دو بیمار، یک پرستار متخصص نیاز است. این امر هزینههای بالایی را به همراه دارد. در بسیاری از مراکز درمانی، امکانات و تجهیزات وجود دارد اما به دلیل کمبود نیروی انسانی، تنها با نیمی از ظرفیت فعالیت میشود. اگر نظارت بر علائم حیاتی بیماران به هوش مصنوعی سپرده شود، میتوان با ۸ پرستار متخصص، مراقبت از ۸۰ بیمار را انجام داد. هوش مصنوعی حتی میتواند توصیههای درمانی ارائه دهد و در شرایط بحرانی، اقدامات مناسب را پیشنهاد کند.»
وی همچنین به نقش هوش مصنوعی در تصمیمگیریهای کلان حوزه سلامت اشاره کرد و گفت: «با بهرهگیری از این فناوری، میتوان تا ۳۰ تا ۴۰ درصد هزینهها را کاهش داد، کمبود نیروی متخصص را جبران کرد و خسارات درمانی را به حداقل رساند.»
در بخش دیگری از سخنانش، دکتر سرکار به توانایی هوش مصنوعی در تشخیص زودهنگام بیماریهایی مانند سرطان اشاره کرد و گفت: «این فناوری میتواند از رسیدن بیماریها به مراحل بحرانی جلوگیری کند. به همین دلیل، شورای ویژهای در وزارت بهداشت برای هوشمندسازی نظام ارجاع و توسعه کاربردهای هوش مصنوعی تشکیل شده است.»
در سطح درمان، تمرکز بر سه بیماری اصلی بیماریهای قلبی-عروقی، سرطان و بیماریهای کلیوی است و قرار است پروژههای پایلوت در یکی دو استان اجرا شود و در صورت موفقیت، به سراسر کشور گسترش یابد.
هوش مصنوعی در داروسازی و پزشکی شخصی
دکتر سرکار همچنین از آیندهای سخن گفت که در آن هوش مصنوعی فرمولاسیون داروها را با سرعت و هزینه کمتر انجام میدهد و داروهای شخصیسازیشده را بر اساس اطلاعات ژنتیکی هر فرد طراحی میکند.
فراخوان حمایت از طرحهای هوش مصنوعی
دکتر سرکار در بخش دیگری از صحبتهایش به این نکته اشاره کرد که معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان، از طرحهای مرتبط با هوش مصنوعی حمایت می کند، گفت:«در رابطه با هوش مصنوعی با دانشگاه علوم پزشکی تهران قراردادی را به امضا رساندیم و ۴۶ طرح درباره کاربردهای مختلف هوش مصنوعی در سلامت دریافت کردیم. در مرحله بعدی فراخوان این است که اگر محققینی براساس خلاقیت و ایده خودشان، با هوش مصنوعی کار کردند و به ۶۰% پیشرفت رسیدهاند، همهجانبه از آنها حمایتکنیم تا بتوانند گامهای پایانی را بردارند. به ویژه از لحاظ مادی تا طرحهایشان با شتاب بیشتری به پایان برسد و سپس مراحل آزمون بالینی را طی کنند و درنهایت بتوانند طرحها را ثبت کرده و مجوزهای لازمه را دریافت کنند.»
محدودیتهای موجود در زمینه دادهها
دکتر سرکار درباره بحث Big Data توضیح داد:« تمرکز دیگر ما در هوش مصنوعی، بحث Big Data است تا دیتای لازم را داشته باشیم. آنچه الآن گروههای فناور و شرکتهای دانشبنیان در عرصه هوش مصنوعی از آن رنج میبرند، عدم دسترسی به اطلاعات و دیتاهای بیماران است. دادههای موجود هم خالص و مرتبسازی شده نیستند و باید در ابتدا توسط متخصصان پالایش و خالص شوند تا قابلاستفاده گردند.»
ضرورت توسعه زیستبوم هوش مصنوعی در سلامت
او ادامه داد:« در اختیار قرار دادن اطلاعات حوزه سلامت به گروههای فناور هم مستلزم ایجاد پروتکلی است که محرمانگی را حفظ کند و اخلاق در آن رعایت شود و در عین حال اصول و چارچوبی میخواهد که از جنس قوانین و مقررات و زیرساختهای نرم است که این را هم باید به کمک وزارت بهداشت پیاده کنیم. در حال حاضر بسیاری از برنامههای منتشرشده، دادهها و اطلاعاتش را از کشورهای خارجی و به صورت Open Source میگیرند؛ درصورتیکه در حوزه سلامت، اطلاعات بیماران حوزه آمریکا یا اروپا یا شرق دور، اطلاعات درست و دقیقی برای یک فرد ایرانی نیست که بتوانیم برپایه آن هوش مصنوعی را تعلیم دهیم تا تصمیم سازی کند و برای بیماران ایرانی پیادهسازی کند.
پس باید در همه زیستبوم هوش مصنوعی در حوزه سلامت فعالیتهایی انجام شود تا این زیستبوم آماده تحرک و فعالیت و کار درستوحسابی گردد.»